بررسی اندیشه فلسفی ابن طفیل در داستان حی بن یقظان و استنتاج های تربیتی حاصل از آن

author

Abstract:

چکیده هدف این مقاله بررسی اندیشه فلسفی ابن طفیل در داستان حی بن یقظان و شناسایی دلالت های تربیتی حاصل از آن است. سوالات عبارتند از این که مولفه ها ی سازنده اندیشه فلسفی ابن طفیل کدامند؟ و دلالت های تربیتی حاصل از آن چیست؟ در پاسخ به سوالات یاد شده از روش پژوهش تحلیلی – استنباطی استفاده شده است. ابتدا به توصیف داستان حی بن یقظان و تحلیل فلسفه ابن طفیل پرداخته شده و سپس از روی شواهد و نشانه های موجود در داستان به استنباط دلالت های تربیتی مبادرت گردیده است. نتایج نشانگر آن است که طرح تربیتی ابن طفیل در داستان حی بن یقظان عمدتا برگرفته از وضعیت، موقعیت و شرایط زمان او است که در آن کشمکش میان حامیان فلسفه و دین (عقل و شرع) در اوج خود قرار دارد. از این رو هدف از نوشتن حی بن یقظان بیشتر حول محور تبیین همین اختلاف شکل گرفته است. داستان جوابی است بر آراء ابن سینا، فارابی، ابن باجه و غزالی که طرفین اصلی این معارضه فلسفی هستند. در این راستا ابن طفیل در طرح تربیتی خود عناصر عقل، وحی و عرفان را با هم در می آمیزد و طرحی تلفیقی را در تربیت انسان از کودکی تا کهنسالی با رویکرد به برقراری آشتی میان فلسفه، دین و عرفان ارائه می کند. در طرح تربیتی ابن طفیل، هدف از تربیت شناخت خداوند و قدم نهادن در راه او و سرانجام فنا در جود او است. در این مسیر تربیت از مرحله حسی و تجربی آغاز می شود و در مرحله تفکر وتعقل ادامه میابد و به مرحله کشف و شهود می رسد و سرانجام به فنا در وجود خداوند ختم می شود. جلوه های تربیت در داستان حی بن یقظان به سه صورت تربیت فردی، تربیت اجتماعی و تربیت دینی نمایان می شود که از آن میان تربیت فردی اهمیت بیشتری پیدا می کند. در طرح تربیتی ابن طفیل اصول فردیت، تکلیف، تکامل و پیوستگی میان ظاهر و باطن قابل استنباط است. با تکیه بر این اصول ابن طفیل روش های تربیتی تجربه، تفکر، تعقل و شهود را در داستان حی بن یقطان به کار گرفته است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

واکاوی شخصیّت «نی» و «حی»در منظومۀ نی نامۀ مولانا و داستان حی بن یقظان ابن طفیل

عرفا و فلاسفۀ اسلامی در بیان افکار و اندیشه‌های خود همواره از رمز و نماد بهره می‌گرفتند؛ به‌گونه‌ای که در آثار شیخ اشراق سهرودی عارف و فیلسوف ایرانی رمز و نمادگرایی عرصۀ گسترده‌ای را اشغال کرده است. در این‌که رمز خاص زبان عرفا است شکی نیست. این امر در برگزیدن سبک تمثیلی مثنوی معنوی مشهود است و در آثار عرفایی چون سنایی و عطار نیشابوری دیده می‌شود؛ اما رمزگرایی در میان فلاسفه کم‌تر استفاده شده اس...

full text

خوانش و تحلیل لاکانی حکایت " حی بن یقظان " از ابن طفیل

افسانه‌ها و حکایت‌های قدیمی، روایتگر سرشت فطری و بداهت بشری، با کمترین آغشتگی و دست خوردگی، تصویر واضح و روشنی از روحیات و دغدغه‌های انسانی ارائه می‌دهد. روانکاوان با تعمق فراوان و با ارائه نظریات جامع و عمیق، زمینه را برای شناخت ماورای رفتارهای انسانی فراهم کرده‌اند و در آثارادبی، افسانه‌ها و حکایت‌های فولکلور، بررسی روانکاوی آنها ما را به شناخت دقیق و قابل تعمیم از ماهیت انسان می‌رساند. از جم...

full text

تحلیل درونمایه داستانی حی بن یقظان ابن سینا وابن طفیل

داستان حی بن یقظان ابتدا توسط ابن سینا و سپس به همّت دیگر اندیشمندان از جمله ابن طفیل به زبان عربی نوشته شد. نویسندگان این داستان هر یک با سبک خاص خود کوشیده اند آن را محملی برای نحوه شناخت عقلی خداوند قرار دهند. اگرچه ساختار داستان مزبور به قلم ابن سینا با داستانی که ابن طفیل پرداخته است تفاوت های زیادی دارد، ولی درون مایه هر دو بر یک محور که همان پی بردن به وجود باری تعالی است مبتنی است. اکنون...

full text

التحلیل المضمونی لقصة حی بن یقظان لابن سینا وابن طفیل

لقد کتب ابن سینا بدءاً قصةَ حی بن یقظان باللغة العربیة ثم کتبها فیما بعد علماء آخرون باللغة ذاتها؛ منهم ابن طفیل. لقد سعى کتّاب هذه القصة، کلٌّ بأسلوبه الموقوف علیه، إلى أن یجعلوا من هذه القصة مطیّةً لمعرفة الله معرفةً عقلیة. صحیح أن بنیة القصة الآنفة الذکر لابن سینا تتباین عن القصة التی کتبها ابن طفیل تبایناً واضحاً، إلا أن مضمونهما ینبنی على محور واحد، أیْ إدراک وجود الله تعالى. والآن أمامنا مسألة ما هی...

full text

خوانش و تحلیل لاکانی حکایت " حی بن یقظان " از ابن طفیل

افسانه‌ها و حکایت‌های قدیمی، روایتگر سرشت فطری و بداهت بشری، با کمترین آغشتگی و دست خوردگی، تصویر واضح و روشنی از روحیات و دغدغه‌های انسانی ارائه می‌دهد. روانکاوان با تعمق فراوان و با ارائه نظریات جامع و عمیق، زمینه را برای شناخت ماورای رفتارهای انسانی فراهم کرده‌اند و در آثارادبی، افسانه‌ها و حکایت‌های فولکلور، بررسی روانکاوی آنها ما را به شناخت دقیق و قابل تعمیم از ماهیت انسان می‌رساند. از جم...

full text

التناص القرآنی فی قصة حی بن یقظان لابن طفیل (عربی)

إن التناص مصطلح حدیث یدلّ علی تفاعل النصوص معا یعنی أن النص یحتوی علی نصوص کثیرة شکلت النص الجدید، فالکتابة نتاج لتفاعل عدد کبیر من النصوص المخزونة فی الذاکرة القرآنیة. ما زال القرآن الکریم و مضامینه و قصصه من أهم مصادر فی الأدب العربی و استلهم آلأدباء حدیثا و قدیما من هذا المصدر الملهم الذی یحتوی علی اسرار و قابلیات کامنتین فی دلالات الفاظها و تعابیرها. فإستلهم ابن طفیل من القرآن الکریم کالنص...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 4

pages  27- 54

publication date 2016-01-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023